Page 151 - VKBP2

781 Ä.Ä. ïèøåò “áûëè” – íî íàâåðíî âñå-òàêè “ñòàëè”, â
ðåçóëüòàòå ãîëîäà, à íå “áûëè”, ÷òî äàåò ñîâñåì íå òîò ñìûñë.
782 ñèðè – óáîãèå; ñèðûå. Ä.Ä. ïèøåò: “ áûëè ìû ñèðûìè ”.
Õîòÿ ñîâðåìåííîå ðóññêîå “ñèðîòà” òîãî æå êîðíÿ, ñìûñë
êîíòåêñòà ëó÷øå ïåðåäàåò íå “ñèðû”, à “óáîãè”, êàê ñëîâî,
áîëåå ïîíÿòíîå ñîâðåìåííîìó ðóññêîìó.
783 íûùå – íèùèå. Áóêâ. “íè÷åãî íå èìåþùèé”, “óíè÷òîæåí-
íûé”, òàêæå â ñìûñëå“íè÷åãî íå èìåþùèé”, “âñå ïîòåðÿâøèé”.
784 îä òà ñâà – îòñþäà, îò íàñ (áóêâ. îò ýòèõ/ ýòîãî ñâîèõ/
ñâîåãî). Ä.Ä. ïî÷åìó-òî ïîíèìàåò ýòîò ôðàãìåíò êàê “íàøè
âíóòðåííîñòè âûïóñòÿò èì”. Ìîæåò áûòü èíòðà, îò÷àñòè è
ïîõîæå íà “âíóòðåííîñòè”, íî ðàçâå îä òà ñâà ïîõîæå íà “âû-
ïóñòÿò èì”?
785 àñêû <âàð. *àñêú> – èì., âèí. ï. Àñêî, èìÿ ëè÷í., óìåíü-
øèò.-óíè÷èæèò. îò Àñêîëä/ Àñêîëüä; åðêå (âîçì., âì. åðåê) –
èì. ï. Ýðåê/ Ýðêå/ Ýðèê, âîçì., èìÿ ëè÷í. óìåíüøèò.-óíè÷è-
æèò. îò Ðþðèê. Ïîñëåäíåå ïðåäïîëîæåíèå ñêîðåå ïî ñî-
çâó÷èþ, ò.ê. äðóãîãî ïîõîæåãî èìåíè â òî âðåìÿ ìû ïðîñòî
íå çíàåì.
786 Çäåñü Ä.Ä. ïåðåâîäèò äîðå êàê “Äèð”, òîãäà êàê âûøå ïîõî-
æåå ñëîâî (ïðàêòè÷åñêè òî æå ñàìîå, ñ ïðîèçíîñèòåëüíûì
âàðèàíòîì îêîí÷àíèÿ – äîðèå) îí ïåðåâîäèò êàê “Äàðèé”.
787 îóùåíèå – ó÷åíèå; íàóêà.
788 “Âðàãîâ íàøèõ” Ä.Ä. âîîáùå îòáðàñûâàåò, à èìåìî èíó ñòàòå
îí ïåðåâîäèò êàê “÷òîáû ìû ñòàëè èíûìè”.
789 Ïðè÷àñòèå ñ îêîí÷àíèåì -ÿè, çäåñü èìÿè, íå èìååò íè ðîäà,
íè ÷èñëà, íè ïàäåæà, ïî êîíòåêñòó ìîæåò ïåðåâîäèòüñÿ êàê
ïðè÷àñòèåì, òàê è äååïðè÷àñòèåì.
790 Òóò èìååòñÿ â âèäó “ñî ñâîèìè âîèíàìè”, èëè “ñ òåõ ïî-
ìîùüþ”.
791 Ä.Ä. ïèøåò “ïîêëîíèòüñÿ”, íî æåðå – íàñò. âð. 3 ë. åä. ÷.
ïðèíîñèò/ òâîðèò æåðòâó/ ~û; ◊ äà æåðå èíô. êîíñòð. ïðèíî-
ñèòü/ òâîðèòü æåðòâó/ ~û; ÷òîáû ïðèíåñòè/ ñîòâîðèòü æåð-
òâó/ ~û.
792 òîäå – òîãäà; òàêèì îáðàçîì (ñàíñêð. tad adv. òóäà; òîãäà;
ïîòîì; çàòåì; ïîòîìó; òàê; òàêèì îáðàçîì; òåïåðü; è; äà; òæ.
tada adv. â òî âðåìÿ; ïîòîì; çàòåì); ◊ íà òîäå – òîãäà êàê; òæ. ëÿòü, êîëîòü; àíãë. bodkin, ñðåäíåàíãë. boidekin, øèëî, óñòàð.
òàäå.
298
793 ãîñòå – èì., âèí. ï. ìí. ÷. ãîñòè; òîðãîâûå ãîñòè, êóïöû. Â
áîëåå ðàííèå âðåìåíà, âåðîÿòíî, ýòî ñëîâî èìåëî çíà÷åíèå
“õîçÿèí” – ñð. àíãë. host – õîçÿèí, ðóñèíñê. ãàçäà – õîçÿèí;
íåì. gasten îçíà÷àåò è “ãîñòèòü” è “ïðèíèìàòü ãîñòåé”. Ëþ-
áîé ãîñòü ïðèíèìàëñÿ ñî âñåì ìûñëèìûì ïî÷åòîì, òàê êàê
ñ÷èòàëîñü, ÷òî ïîä âèäîì íåâåäîìîãî ãîñòÿ ìîæåò ïðèéòè Áîã
(êîòîðûé è åñòü èñòèííûé Õîçÿèí), – è, âèäèìî, òàêèì îáðà-
çîì ýòî ñëîâî è ñòàëî îçíà÷àòü ãîñòÿ â íûíåøíåì ïîíèìàíèè.
794 Ò.å. Ýðêó.
795 Ä.Ä. ïèøåò: “êàê áûòü”, íî ÿêâà – íå ÿê, è êðîìå òîãî, òàê
ó íåãî ïîëó÷àåòñÿ ñìûñë ñîâñåì äðóãîé, ò.ê. “êàê áûòü” ñåé-
÷àñ îçíà÷àåò “êàê ïîñòóïèòü”.
796 áÿùå äýëåíòå ñå – èíôèíèòèâíàÿ êîíñòðóêöèÿ ïðîøåäøåãî
âðåìåíè.
797 çáåíäå (âì. çàçáåíäå) – 1. ïð. âð. 3 ë. åä. ÷. îñòàëîñü, ~ñÿ (ñð.
ïîëüñê. zbêdny [zbendny] ëèøíèé, íåíóæíûé, íàïðàñíûé); ñð.
òæ. çàçáåíäæåìî.
798 ñâðà – ñâàðà; ññîðà; ðàñïðÿ; ñð. ñâàðåòå ñå; ñì. (ñàíñêð. svar I
ïðèäèðàòüñÿ; ðóãàòü; ïîðèöàòü).
799 ïðåíáèàùåøå (ôîíåòè÷. ïð¤áèàùåøå) ñåí – ïåðô. ô. 3 ë. ìí. ÷.
ïðåáûâàëè èëè äîáèëèñü; äîøëè äî (?).
800 ðîñòðæåùåíè – ïðè÷. ñòðàä. ïð. âð. 3 ë. ìí. ÷., îò ãë. *ðîçòðùå-
òå/ ðîñòðùèòå/ ðîçòðãíåòå, ðàçáðîñàííûå; èëè ñóù. åä. ÷. æ. ð.
(ìí. ÷.) ðîä. èëè ïðåäë. ï. ðàçäåëà, ~å; ðîñòðãíýíè – ïðè÷.
ñòðàä. ïð. âð. ìí. ÷. ðàçîäðàííûå; â ðàçäîðå; èëè ñóù. åä. ÷.
æ. ð. (ìí. ÷.) ðîä. èëè ïðåäë. ï. ðàçäîðà, ~å.
801 ãðüöåâî <îò *ãð(å)öü/ ãð(ü)êú> – èì. ï. ñ. ð. ñîáèðàò. Ãðåöå-
âî, Ãðåöè/ Ãðåêè.
802 íåáîòüâà – ïðîòèâèò. ñîþç à; à íå; óñòóïèò. ñîþç ðàçâå
÷òî. Çäåñü â ñìûñëå “äà âåäü”.
803 ïðûèäîøà – ïð. âð. 3 ë. ìí. ÷. ïðèøëè ◊ ïðûèäîøà âîñïÿíòå –
ïðèøëè âîñïÿòü; âîçâðàòèëèñü.
804 Íå óäàëîñü äîãàäàòüñÿ, ÷òî îçíà÷àåò ñëîâî øå÷åðí. ◊ êèè îáîäý
ëýïýå, à êèè øå÷åðí – ïî êîíòåêñòó ñìûñë ïîëó÷àåòñÿ òàêîé:
“êòî ïîðàçèë ëó÷øå, à êòî ïðîìàçàë”. îáîäý – ïð. âð. 3 ë. åä. ÷.
óêîëîë; ïîðàçèë, îò *îáîäèòå, áîä (ñð. öðê.ñëàâ. îóáîäàòè óÿçâ-
êèíæàë; ñåðáñê. óáîä óêîë; ÷åøñê. ubodati çàáîäàòü, çàêîëîòü,
299