Page 173 - VKBP2

1223 Ò.å. ðåõà Îëäî. Êàê áû òðàäèöèîííî ïåðåâîäÿò “Àëäî-
ðèõ”, íî çäåñü ýòî èìÿ ïèøåòñÿ ÷åðåç “î”.
1224 Ä.Ä. ïåðåâîäèò: “ è åìó ìû íå áûëè ðàäû, èáî îí áûë
áåñ÷åñòåí, è ñëîâà íå äåðæàë”, íî â äàííîì òåêñòå íåò íè÷å-
ãî, ÷òî ìîæíî áûëî áû ïîíÿòü êàê “áåñ÷åñòåí”. Ñëîâà íå èìå
ðàäåõîì è òåïåíåñü ïîíÿòü ïîêà íå óäàëîñü.
1225 åëàíå, òæ. åëàíüøòå/ åëàíñòå/ åëåíå – èì., âèí. ï. ìí. ÷. îò Ýëà- ≡ ñàíñêð. Äüÿóñ Ïèòàð, Íåáî-Îòåö (áóêâ. “Íåáî-Ïèòàòåëü”
íå/ Ýëëèíû.
1226 Ò.å. Áîðàâëåí (Áðàâëèí) áûë çà 200 ëåò äî òîãî, êàê ýòî
áûëî íàïèñàíî.
1227 Âîò ýòîò Áîðîâëåíü (Áðàâëèí), âèäèìî, è åñòü òîò, î êîòî-
ðîì ïèøåòñÿ â æèòèè Ñòåôàíà Ñóðîæñêîãî.
1228 åëàíåîó – ñîáèðàò. òâîð. ï. ìí. ÷. Ýëàíüþ/ Ýëëèíàìè,
ýòíîíèì ◊ ìåæäîó åëàíåîó – ñðåäè Ýëàíè.
1229 íàäåæåòå (âì. íàëåæåòå) – èíô. ïðèíàäëåæàòü (ñð. ïîëüñê. nale¿eæ
ïðèíàäëåæàòü; îòíîñèòüñÿ, êàñàòüñÿ) èìà áåíòå – â ñâÿçè ñ
îòñóòñòâèåì â ñîâðåìåííîì ðóññêîì òàêîãî âûðàæåíèÿ “ïðè-
íàäëåæàòü íàäëåæèò áûòü”, ïåðåâîä äàåòñÿ ñîâðåìåííîé
èäèîìàòèêîé.
1230 ÿêîâó (âì. ÿêîâî èëè ÿêîâû) – êàê èëè êàêèå. òðìåìõîì –
ïåðô. ô. 1 ë. ìí. ÷. äåðæàëèñü/ äåðæèìñÿ; òåðïåëè/ òåðïèì
(ñð. ïîëüñê. wytrzymaæ âûäåðæàòü, ïðîäåðæàòü, âûñòîÿòü,
ïðîäåðæàòüñÿ, âûòåðïåòü, ñòåðïåòü, óòåðïåòü, óäåðæàòüñÿ).
1231 Ä.Ä. ïèøåò “÷óäíûé”, íî ñåé÷àñ ýòî ñëîâî èìååò ñêîðåå
ïîëîæèòåëüíóþ êîííîòàöèþ.
1232 Çäåñü çìèå óæå ìíîæåñòâåííîå ÷èñëî – çìèåâ óæå ÷åòûðå;
ñì. òæ. äàëåå – çìèå ñîóòå. Ä.Ä. ïåðåâîäèò è äàëåå åäèíñòâåí-
íûì ÷èñëîì: “Çìåé – ýòî âðàãè ” – ïî-ðóññêè ëè ýòî?
1233 çáû, îò *çáûòè – ïð. âð. (èìïåðô.) 3 ë. åä. ÷. îñòàëîñü;
äîñòàëîñü (ñð. ïîëüñê. zbytek îñòàòîê).
1234 îäòðùàøå – ïð. âð. 3 ë. ìí. ÷. îòãîíÿëè; îòâîåâûâàëè.
1235 ïðàòå ñå/ ñåí – èíô. ñðàæàòüñÿ; áèòüñÿ, îò ïðÿ, òæ. ïðå –
ñðàæåíèå; âîéíà; áèòâà.
1236 æèâîòû – ìí. ÷. æèâîòû, ò.å. “æèçíè”; ñîáèðàò. æèçíü;
ñóùåñòâîâàíèå; èìóùåñòâî (ñð. ñðåäíåðóññê. æèâîòú æèçíü,
ñóùåñòâîâàíèå; æèâîòíîå; èìóùåñòâî, íàæèòîå). Ïîñêîëüêó
çäåñü æèâîòû â îáùåì ñìûñëå, íå òîëüêî â íûíåøíåì ñìûñëå
ñëîâà “æèçíü”, â ïåðåâîäå óïîòðåáëåí àðõàèçì “æèâîòû”.
342
1237 Ä.Ä. ïåðåâîäèò: “Ðóñü”, êàê áû íå çàìå÷àÿ ãëàãîëà âî
ìíîæåñòâåííîì ÷èñëå ñîóòå, ïîýòîìó ëîãè÷íî è äàëåå ïåðåâî-
äèòü “Ðóñû”, ïîñêîëüêó äàæüáîè âíóöå ñîóòå – òàêæå ñ ãëàãîëîì
âî ìíîæåñòâåííîì ÷èñëå òðåòüåãî ëèöà, à íå “ìû – Äàæäü-
áîæüè âíóêè”, êàê ó Ä.Ä.
1238 ïàòàðå, òæ. ïûòàðå, ïûòåðå äèàèå – Ïàòàð Äèé; ñð. Ïàòàð Äèé
èëè “Íåáåñíûé Ïèòàòåëü”; ñîïîñòàâëåíèå ñ ñàíñêðèòîì è
ôàðñè ïîêàçûâàåò èìåííî òîæäåñòâåííîñòü ýòèõ òåîíèìîâ),
Íåáî (ñâàðãà/ ñâàðîã) êàê Ïèòàòåëü, Ïèòàþùèé àñïåêò Ïðå-
âûøíåãî (âûøåíü); ñð. òæ. ôàðñè Õóäî Ïàðâàäèãîð (Áîã Ïè-
òàòåëü), ñòîÿùèé âî ãëàâå âñåãî ìèðà âèäèìîãî è íåâèäèìî-
ãî. Ä.Ä. ïèøåò â êîììåíòàðèÿõ: “Ïèòàð Äûé – âåäè÷åñêèé
Äüÿóñ-Ïèòàð, Íåáî-Îòåö. Îáðàç èíäîåâðîïåéñêèé, â ò.÷. ñëà-
âÿíñêèé.  äðåâíåðóññêèõ èñòî÷íèêàõ Äûé – âåðõîâíûé áîã,
ñîîòâåòñòâóþùèé Çåâñó.” Âî-ïåðâûõ “âåäè÷åñêèé” – íå ïî-
ðóññêè, ò.ê. âåäü íèêòî íå ãîâîðèò “õðèñòèàíè÷åñêèé” èëè
“ìóñóëüìàíè÷åñêèé”; ïîäîáíûì æå îáðàçîì ñëåäóåò ãîâî-
ðèòü “âåäèéñêèé”. Íàñ÷åò èíäîåâðîïåéñêîãî õàðàêòåðà ýòî-
ãî îáðàçà ìîæíî ñêàçàòü, ÷òî èìÿ Äèé óïîòðåáëÿåòñÿ òîëü-
êî â ãðå÷åñêèõ è ðóññêèõ (òæ. Äûé) èñòî÷íèêàõ. Ó äðóãèõ
ñëàâÿíñêèõ íàðîäîâ ýòî èìÿ íå âñòðå÷àåòñÿ. Åñòü òîëüêî
“äèêèå ìóæ÷èíû” è “äèêèå æåíùèíû” (ñî ñëîâîì divy/ diwy),
íî ýòî âñå-òàêè “íå ñîâñåì òî”.
1239 Ä.Ä. ïåðåâîäèò “Ìàòåðü Ñâà-Ñëàâà” – è ÷òî áû ýòî “Ñâà-
Ñëàâà” ìîãëî íà ñîâðåìåííîì ðóññêîì îçíà÷àòü? Âåäü íà äàí-
íûé ìîìåíò ñëîâî “ñâà” ñîõðàíÿåòñÿ òîëüêî â ñàíñêðèòå –
íàïð., “ñâà äåùà” – “ñâîÿ çåìëÿ/ ñòðàíà”. Íà ñîâðåìåííîì
æå ðóññêîì – “ñâîé, ñâîÿ, ñâîå, ñâîè”!
1240 Ä.Ä. ïåðåâîäèò: “ïðèíåñëà”, íî ïðèåñåòü (âì. ïðèíåñåòü) – íàñò.
âð. 3 ë. åä. ÷. ïðèíîñèò – íå ïîõîæå íà ôîðìó ïðîøåäøåãî
âðåìåíè.
1241 Ä.Ä. ïåðåâîäèò: “È åå ïåñíè ïîåì”, íî ðàçâå ïèåñíåìà ïîõî-
æå íà “ïåñíè”?
1242 îäëå – íàðå÷. âîçëå (ñð. ðóññê. ïîäëå, ñ äðóãîé ïðèñòàâêîé).
1243 ñâåíòå – èì., îáù. ï. ñâÿòàÿ, ~ûå.
1244 Ä.Ä. ïåðåâîäèò: “Ãîëóíü”, íî è òóò, è íèæå, â ñëåäóþùåì
àáçàöå, êúëîóíå – îêðóãà; îêîëèöà; òî, ÷òî îêðóæàåò (ñð. ïîëüñê.
343